self coaching
Αυτοβελτίωση,  Σχέσεις

Ξεπεράστε το “σύνδρομο της Σταχτοπούτας”

Στις 8 Μαρτίου του 1857 εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη διαδήλωναν ζητώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας, σε μία από τις πρώτες κινήσεις διεκδίκησης δικαιωμάτων από γυναίκες.

Περισσότερο από έναν αιώνα αργότερα και μετά από πολλούς αγώνες, η γυναικεία χειραφέτηση αποτελεί πραγματικότητα σε πολλές χώρες – τουλάχιστον θεωρητικά!

Δεν έχουν εξαλειφθεί η αδικία και η καταπίεση που δέχεται η γυναίκα από τις πατριαρχικές δομές, από τους άντρες, από το πολιτικό σύστημα και την κάθε είδους εξουσία.

Όμως εκτός από τα παραπάνω, η σημερινή γυναίκα συνεχίζει να  αντιμετωπίζει ένα υπόγειο, βαθύτερο πρόβλημα: την εσωτερική της αντίσταση στην αυτονομία, έναν κρυμμένο φόβο  μπροστά στην ανεξαρτησία.

Αυτό είναι το «σύνδρομο της Σταχτοπούτας». Δεν αποτελεί κλινικό όρο, αλλά μία σειρά συμπτωμάτων που στοιχειοθετούν μία διστακτική, αντιφατική προσωπικότητα με εσωτερικές συγκρούσεις.

Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας Κολέτ Ντόουλινγκ στο ομώνυμο βιβλίο της το περιγράφει σαν «ένα δίχτυ από απωθημένες στάσεις και φόβους που κρατάει τις γυναίκες σ’ ένα είδος μισόφωτου, κάνοντάς τες να αποφεύγουν την πλήρη χρήση του μυαλού και της δημιουργικότητάς τους. Σαν την Σταχτοπούτα, οι γυναίκες περιμένουν κάτι εξωτερικό ν’ αλλάξει τη ζωή τους».

 

Η εξομολόγηση μίας σταχτοπούτας

Ξεκινώντας από την προσωπική της εμπειρία, το 1980 η Κολέτ Ντόουλινγκ έγραψε αρχικά ένα δοκίμιο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό New York σαν ρεπορτάζ με τίτλο «Πέρα από την απελευθέρωση: η εκμυστήρευση μίας εξαρτημένης γυναίκας».

Σ’ αυτό εξομολογείται πώς, από δυναμική εργαζόμενη μητέρα τριών παιδιών που μόνη της συντηρούσε επί τέσσερα χρόνια αφ’ ότου πήρε διαζύγιο από τον πρώτο της σύζυγο, οπισθοχώρησε με ανακούφιση στο παραδοσιακό μοντέλο, αμέσως μόλις άρχισε να συμβιώνει με τον νέο της σύντροφο.

Μετακομίζοντας με τα παιδιά της από τη Νέα Υόρκη σε ένα αγροτικό χωριό, σύντομα μεταμορφώθηκε σε μία νοικοκυρά χωρίς φιλοδοξίες, πρόθυμη να εξαρτιέται οικονομικά και συναισθηματικά από τον άντρα της, με την ενδόμυχη επιθυμία να ζήσει για πάντα προστατευμένη από κάποιον που θα αναλάμβανε να την φροντίζει, απολαμβάνοντας την πολυτέλεια να είναι απλώς και μόνο σύζυγος.

Η δυσθυμία όμως δεν άργησε να εμφανιστεί. Θάβοντας το πιο ζωτικό μέρος του εαυτού της, άρχισε να νιώθει ανασφαλής, αβέβαιη, αγχωμένη. Στις παραινέσεις του συντρόφου της να σταματήσει να παίζει τη χαρωπή νοικοκυρά και να συνεισφέρει οικονομικά στην κοινή τους ζωή, κάτι που ήδη έκανε όταν ζούσε μόνη της, αντιδρούσε με θυμό. Όταν συνειδητοποίησε τι της συνέβαινε, ένιωσε ντροπή και μοναξιά.

«Πώς ήταν δυνατόν να φοβάμαι την ανεξαρτησία; Από τη φεμινιστική άποψη ήταν σα να είχα γυρίσει στην εποχή των παγετώνων. Ποιον άλλον είχα γνωρίσει,  ποιον άλλον είχα συναντήσει που προτιμούσε – όπως φαίνεται πως προτιμούσα εγώ – να είναι εξαρτημένος παρά ανεξάρτητος;»

Το κείμενο προκάλεσε σοκ αναγνώρισης σε όλες τις γυναίκες που ασυνείδητα ένιωθαν απειλητική την εκδοχή να μείνουν μόνες και να πρέπει να σταθούν στα πόδια τους. Ο ποταμός γραμμάτων που κατέφθαναν στη συγγραφέα από όλη τη χώρα, αποκάλυψε ότι είχε αγγίξει μία ευαίσθητη χορδή.

Ο εσωτερικός φόβος της ανεξαρτησίας ήταν ένα είδος γυναικείας επιδημικής ασθένειας.

 

Σύγχρονες σταχτοπούτες

Το βιβλίο «Το Σύνδρομο της Σταχτοπούτας» πρωτοκυκλοφόρησε το 1981 και στην Ελλάδα το 1983 από τις Εκδόσεις Γλάρος. Σαράντα χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση παραμένει ανησυχητικά επίκαιρο.

Παρά το φεμινιστικό κίνημα, παρά τις κατακτήσεις στην εργασία και στη δημόσια ζωή, η σημερινή γυναίκα εξακολουθεί να φοβάται την  ελευθερία και να παλεύει με τις εσωτερικές της συγκρούσεις και με την έλλειψη αυτοπεποίθησης.

Γαλουχημένες με την ιδέα ότι τα κορίτσια είναι όμορφα, αλλά αδύναμα και ευάλωτα και γι’ αυτό οφείλουν να είναι καλά, υπάκουα και ευγενικά, περιμένουμε τον πρίγκιπα να μας σώσει. Στρουθοκαμηλίζουμε και αρνιόμαστε να παραδεχτούμε ότι θα ήταν πιο σοφό να σώσουμε μόνες μας τον εαυτό μας.

Θα πιστεύαμε ότι αυτή η τάση είναι κάτι που αφορά τις προηγούμενες γενιές ή τις κατώτερες κοινωνικά τάξεις. Όμως όχι.

Το καλά κρυμμένο κομμάτι του εαυτού μας που διψάει για εξάρτηση, φουντώνει απωθημένο μέσα μας και παίρνει τη μορφή φοβίας, επηρεάζοντας τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε – όχι κάποιες, αλλά σχεδόν όλες οι γυναίκες.

Τα ίδια προβλήματα αντιμετωπίζει η προστατευμένη νοικοκυρά που ζητάει την άδεια από τον άντρα της να αγοράσει ένα φόρεμα και η επιτυχημένη επιχειρηματίας που είναι οικονομική ανεξάρτητη, αλλά δεν μπορεί να κοιμηθεί το βράδυ όταν λείπει ο εραστής της.

Ας κοιτάξουμε γύρω μας και μέσα μας. Αν απαντήσουμε με ειλικρίνεια, θα βρούμε πολλές σύγχρονες Σταχτοπούτες ανάμεσά μας.

  • Γυναίκες-παιδιά που αρνούνται να αναλάβουν τον ενήλικο ρόλο τους, περιμένοντας πάντα να στηριχθούν στις πλάτες κάποιου άλλου – του πατέρα, του φίλου, του εραστή, του εργοδότη, του συζύγου.
  • Γυναίκες-θύματα που παραμένουν σε μη ικανοποιητικές σχέσεις, ή ακόμα και κακοποιητικές, επειδή προσβλέπουν στους άλλους για τον αυτοκαθορισμό τους, για να αποκτήσουν μία αίσθηση του ποιες είναι.
  • Γυναίκες που θυσιάζονται για τους άλλους – τα παιδιά τους, τους γονείς, τους συζύγους, την ενορία, τους συναδέλφους, επιδιώκοντας κρυφά οφέλη. Η θυσία πάντα απαιτεί την αναγνώριση και εκτίμηση που τους λείπει και χρειάζονται απελπισμένα για να νιώσουν σημαντικές.
  • Γυναίκες που εμφανίζονται τέλειες, επειδή νιώθουν καλά μόνον όταν τις επιβεβαιώνουν και τις εξιδανικεύουν. Εξωτερικά δυναμικές, αλλά εσωτερικά ανασφαλείς και σε σύγχυση. Συχνά πέφτουν στην ίδια παγίδα, καθώς αξιολογούν τους άντρες με το δίπολο πρίγκιπας-βάτραχος.
  • Γυναίκες έξυπνες, αλλά παθητικές που θέλουν να παραμένουν οι αφανείς ήρωες της ζωής. Κοπιάζουν χωρίς ανταμοιβή. Αρκούνται στο ρόλο του οπαδού, ακόμα κι αν η δουλειά τους είναι καλύτερη από αυτήν του αρχηγού.
  • Γυναίκες άτολμες που αφήνουν τα όνειρά τους παραπεταμένα στο συρτάρι και τα ταλέντα τους αναξιοποίητα, θαμμένα κάτω από την επιφάνεια της μικροαστικής θηλυκότητας. Ζουν σε λήθαργο, σ’ ένα εσωτερικό μισοσκόταδο, βολεμένες στη μετριότητα, μόνιμα ανικανοποίητες. Έχουν ενοχές επειδή δεν χρησιμοποιούν τις ικανότητές τους.
  • Γυναίκες που φοβούνται την επιτυχία περισσότερο από την αποτυχία. Ενώ έχουν τα προσόντα να δημιουργήσουν κάτι σπουδαίο, δεν το κυνηγούν όσο οι άντρες. Συγκρατούν την ορμή τους και νιώθουν τόσο απειλούμενες όταν τα πράγματα πάνε καλά που φτάνουν στο σημείο να προκαλούν μόνες τους την αποτυχία!

 

Πώς το ξεπερνάμε

Υπάρχει ελπίδα; Πώς μπορούμε να ξυπνήσουμε από τον λήθαργο; Πώς θα ξεπεράσουμε την τάση μας να υποτασσόμαστε εθελοντικά στους άλλους; Πώς θα βγάλουμε στο φως το αληθινό μας δυναμικό; Πώς θα πάψουμε να ξοδεύουμε όλη μας την ενεργητικότητα ψάχνοντας για αγάπη και προστασία απέναντι σε οτιδήποτε μας φαίνεται δύσκολο ή εχθρικό;

Η απάντηση είναι ναι. Φυσικά δεν πρόκειται για κάποια μαγική λύση που θα μας λύσει το πρόβλημα στη στιγμή. Αντίθετα είναι μία μακριά και απαιτητική διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθήσουμε με πίστη και επιμονή.

  1. Το πρώτο βήμα είναι να εντοπίσουμε και να αναγνωρίσουμε αυτό που μας συμβαίνει. Η εσωτερική σύγκρουση ανάμεσα στην εξάρτηση και στην ανεξαρτησία, ανάμεσα στην ασφάλεια και στην ελευθερία μας αφήνει μετέωρες και δημιουργεί ένα χάσμα που μας κόβει στα δύο και μας αφήνει να αιωρούμαστε στο κενό. Αυτή η αιώρηση είναι το πρόβλημά μας.
  2. Το δεύτερο βήμα είναι να σταματήσουμε τη διαρροή ενέργειας που οφείλεται στην προσπάθεια να απωθήσουν η μία πλευρά της εσωτερικής σύγκρουσης την άλλη και εκδηλώνεται σαν αδράνεια και αναποφασιστικότητα. Για να γίνει αυτό πρέπει να σκύψουμε επάνω από τον εαυτό μας και να εξετάσουμε με προσοχή κάθε μας κίνητρο, κάθε σκέψη και κάθε συμπεριφορά.
  3. Κάθε φορά που ανακαλύπτουμε την άκρη του νήματος που μας οδηγεί κάπου, ας αντιμετωπίσουμε και ας ενσωματώσουμε αυτά τα κρυμμένα μέρη του εαυτού μας. Αναγνωρίζοντας και ξεπερνώντας τις αντιφάσεις μέσα μας, ακολουθούμε αυτή τη διαδικασία ξανά και ξανά, με συνέπεια και επιμονή.
  4. Τέλος, ας αναλάβουμε την ευθύνη της ύπαρξής μας. Αυτό σημαίνει αυτονομία. Να φτιάξεις το δικό σου πρόγραμμα. Να οργανώσεις τα σχέδιά σου και να τα ακολουθήσεις. Να δημιουργήσεις μόνος τη ζωή σου.

 

Τι θα κερδίσουμε

  • Έναν ψυχικό αυθορμητισμό και μία εσωτερική ζωντάνια που θα διαποτίζει όλες τις πράξεις μας. Θα εμφανίζεται σε κάθε μας εργασία, κοινωνική επαφή, ερωτική σχέση. Πηγάζει από την πεποίθηση: «Είμαι η πρώτη δύναμη στη ζωή μου».
  • Συναισθηματική ευκινησία. Θα πάψουμε να κολλάμε σε αδιέξοδες και οδυνηρές καταστάσεις. Θα κινούμαστε εύκολα κοντά στα πράγματα που μας ικανοποιούν και μακριά από όσα μας ενοχλούν.
  • Την ελευθερία να πετύχουμε. Θα έχουμε την απαραίτητη αυτοπεποίθηση να θέτουμε ρεαλιστικούς στόχους και να εργαζόμαστε με ζήλο για την ολοκλήρωσή τους χωρίς να φοβόμαστε ότι θα αποτύχουμε.
  • Το σπουδαιότερο όφελος είναι ότι θα αγαπήσουμε πραγματικά τον εαυτό μας. Θα γίνουμε ο καλύτερός μας φίλος. Δεν θα χρειαζόμαστε πλέον έναν πρίγκιπα να έρθει να μας σώσει. Θα έχουμε ήδη σωθεί μόνες μας. Στην πραγματικότητα δεν θα υπάρχει καν μέσα μας η ανάγκη να σωθούμε, γιατί ο κόσμος που τώρα μας φαίνεται αφιλόξενος, θα έχει γίνει οικείος. Θα προσεγγίζουμε τη ζωή και τις καθημερινές προκλήσεις σαν ένα διασκεδαστικό παιχνίδι.

 

Πότε ξέρουμε ότι τα καταφέραμε;

Πώς ξέρουμε ότι ξεπεράσαμε το σύνδρομο της σταχτοπούτας; Απαντώντας σε δύο κρίσιμες ερωτήσεις που πρέπει κάθε γυναίκα να κάνει στον εαυτό της:

  1. Ζω στο ύψος των πραγματικών δυνατοτήτων μου;

  2. Μπορώ να στηριχθώ στον εαυτό μου;

Αν η απάντηση είναι καταφατική, βρισκόμαστε σε καλό δρόμο. Μάθαμε πώς να πιστεύουμε στον εαυτό μας. Δεν τον κοροϊδεύουμε με ψεύτικα όνειρα. Ούτε όμως στοχεύουμε πιο χαμηλά από αυτό που είμαστε ικανές να πετύχουμε. Είμαστε ρεαλίστριες, προσγειωμένες και ήρεμες.

Μήπως αυτό σημαίνει ότι πλέον δεν θα πρέπει να θέλουμε τους άντρες στη ζωή μας; Κάθε άλλο.

Παραδόξως, η γυναίκα που δεν ψάχνει το γοβάκι της, έχει ολοζώντανη την επιθυμία (όχι την ανάγκη!), καθώς και πολύ περισσότερες πιθανότητες να βρει τον πρίγκιπά της.

Οι ερωτικές σχέσεις που δημιουργεί μία ευτυχισμένη γυναίκα είναι απείρως πιο απολαυστικές, γιατί ξεκινούν από μία υγιή βάση και όχι από συναισθηματική ανασφάλεια.

Όταν λοιπόν εμφανιστεί ο πρίγκιπας, θα είναι ευπρόσδεκτος, αλλά θα αποτελεί το κερασάκι στην τούρτα. Η τούρτα είναι ολόκληρη η ζωή της. Μία ζωή που η ίδια έχει ήδη φτιάξει για τον εαυτό της.

Ίσως η Ημέρα της Γυναίκας δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για ένα τέτοιο κείμενο. Στο κάτω-κάτω σήμερα γιορτάζουμε και τιμάμε τους αγώνες και τα κατορθώματα του φύλου μας, σωστά;

Όμως ρίχνοντας φως στη σκιά μας, βγαίνουμε από τον λαβύρινθο και επιστρέφουμε στη λιακάδα. Όταν εντοπίζουμε τις αδυναμίες μας, παίρνουμε πίσω τη δύναμή μας.

Από αυτή την πλευρά, ίσως είναι η πιο κατάλληλη.

Χρόνια μας πολλά!

Βιβλιογραφία: «Το σύνδρομο της Σταχτοπούτας»

Συγγραφέας: Κολέτ Ντόουλινγκ
Εκδότης: Γλάρος
Σελίδες: 286
ISBN: 9789602751015
Μεταφραστής: Μαρίνα Λώμη
Ημερομηνία Έκδοσης: 1/1/1983

 

Μπορείτε να μοιραστείτε αυτό το κείμενο, εφόσον σας αρέσει και πιστεύετε ότι θα βοηθήσει και άλλους.

 

 

 

 

 

 

 

Spread the love

Ένα σχόλιο

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *