Είστε Τσακάλι ή Καμηλοπάρδαλη;

Ποιο είναι το επικοινωνιακό σας στυλ; Πώς λύνετε τις συγκρούσεις και τις διαφωνίες; Μάθετε τη «γλώσσα της καρδιάς» σύμφωνα με τη μέθοδο της «Μη Βίαιης Επικοινωνίας».

• Πώς υποστηρίζετε την άποψή σας όταν διαφωνείτε με κάποιον;
• Πώς διαπραγματεύεστε στο επαγγελματικό σας περιβάλλον;
• Πώς λύνετε την παρεξήγηση με ένα φίλο;
• Πώς βάζετε τα όριά σας όταν η καθημερινότητα προκαλεί τριβές ανάμεσα σ’ εσάς και στα μέλη της οικογένειάς σας;
• Τι κάνετε όταν βρεθείτε υπό πίεση;
• Τι λέτε όταν δεν γίνεται αυτό που θέλετε και νιώθετε επιτακτική την ανάγκη να διορθώσετε τα πράγματα;

Ο τρόπος που λειτουργείτε στις παραπάνω περιπτώσεις δείχνει το επικοινωνιακό σας στυλ.

Είστε “Τσακάλι” ή “Καμηλοπάρδαλη”;

Το Τσακάλι και η Καμηλοπάρδαλη αποτελούν τα δυο σύμβολα της ανθρώπινης συμπεριφοράς που περιέγραψε ο ψυχοθεραπευτής Marshall Rosenberg, εμπνευστής της μεθόδου της «Μη Βίαιης Επικοινωνίας».

Το τσακάλι είναι ένα ζώο σαρκοφάγο, βίαιο και πονηρό. Κινείται κοντά στο έδαφος και είναι τόσο απορροφημένο στην επιδίωξη να καλύψει τις άμεσες ανάγκες του που δεν μπορεί να δει το μέλλον.

Η έκφραση «αυτός είναι τσακάλι» υπονοεί έναν άνθρωπο χειριστικό, ραδιούργο, ικανό να παίρνει αυτό που θέλει με οποιονδήποτε τρόπο, ακόμα και εις βάρος των άλλων.

Από νεαρή ηλικία διδαχθήκαμε να σκεφτόμαστε και να μιλάμε “τσακαλίστικα”. Οι περισσότεροι άνθρωποι επικοινωνούμε συνήθως έτσι. Είμαστε επιθετικοί σαν τσακάλια. Κρίνουμε, συγκρίνουμε και επικρίνουμε. Κατατάσσουμε τους άλλους σε διάφορες διαβαθμίσεις της κλίμακας του καλού και του κακού, του σωστού και του λάθους, σύμφωνα με την αντίληψή μας.

Το Τσακάλι έχει ένα λαμπρό λεξιλόγιο, αναλύει και ασκεί κριτική. «Είσαι ανεύθυνος», «είναι τεμπέλης», «ποτέ δεν φέρεσαι σωστά», «αυτή είναι διαταραγμένη», «πάντα μιλάει με αγένεια».

Η γλώσσα του είναι η γλώσσα της απαίτησης. Είναι μία γλώσσα διανοητική που πηγάζει από το κεφάλι.

Όταν επιτιθέμεθα στους άλλους προκειμένου να γίνει το δικό μας, όταν τους κατηγορούμε, τους υποβιβάζουμε, τους απαξιώνουμε ή τους κουνάμε το δάχτυλο ώστε να συμμορφωθούν, μιλάμε σαν τσακάλια.

Δεν ζητάμε, αλλά απαιτούμε. Δεν λέμε τι νιώθουμε και τι χρειαζόμαστε, αλλά τι σκεφτόμαστε και πώς θα έπρεπε να μας συμπεριφέρονται.

Αποτέλεσμα; Προκαλούμε δυσπιστία, αντίδραση, διακοπή της οικειότητας, ένταση, ψυχρότητα, αντίσταση και αντεπίθεση. Δεν βρίσκουμε λύση και μπαίνουμε σε ένα φαύλο κύκλο παραπόνων και αντιπαραθέσεων.

Από την άλλη, η καμηλοπάρδαλη είναι ζώο φυτοφάγο, άκακο, με πολύ αναπτυγμένη όραση και ακοή. Έχει την μεγαλύτερη καρδιά απ’ όλα τα ζώα της στεριάς. Είναι αρκετά ψηλή ώστε να κοιτάζει προς το μέλλον και ζει τη ζωή της με ηρεμία και δύναμη. Είναι μη βίαιη, αν και όχι απαραίτητα ευγενική ή συμπαθητική.

Μεταφορικά, η Καμηλοπάρδαλη μιλάει τη γλώσσα της προαίρεσης. Είναι μία γλώσσα συναισθηματική που πηγάζει από την καρδιά.

Όταν μιλάμε “καμηλοπαρδαλίστικα” εστιάζουμε σε γεγονότα και όχι απόψεις. Παρατηρούμε και περιγράφουμε μία κατάσταση χωρίς να την κρίνουμε. Εκφράζουμε συναισθήματα, ανάγκες και αιτήματα.

Ζητάμε αυτό που θέλουμε, χωρίς όμως να το απαιτούμε. Σεβόμαστε το δικαίωμα του άλλου να αρνηθεί να μας ικανοποιήσει, αν αυτή είναι η επιλογή του.

Αυτό δε σημαίνει ότι παραιτούμαστε από τις επιθυμίες μας. Συνεχίζουμε να αναζητάμε μία κοινά αποδεκτή λύση που θα εξασφαλίσει την ειρηνική διευθέτηση και την ομαλή αποκατάσταση της σχέσης.

Ο μακρύς λαιμός της καμηλοπάρδαλης και η απόσταση ανάμεσα στην καρδιά και το κεφάλι της καθυστερούν την εγκεφαλική επεξεργασία των μηνυμάτων που δέχεται από το περιβάλλον και την κάνουν να λειτουργεί περισσότερο συναισθηματικά, παρά διανοητικά.

Παρατηρεί δίχως να κρίνει, εκφράζει τι αισθάνεται για το συγκεκριμένο γεγονός, ποια ανάγκη της συνδέεται με αυτό και ζητάει αυτό που χρειάζεται να κάνουν οι άλλοι.

Μη Βίαιη Επικοινωνία

Η μέθοδος της μη βίαιης επικοινωνίας βασίζεται στην υπόθεση πως όλοι νιώθουμε από τη φύση μας συμπόνοια και πως κάθε βίαιη πράξη αποτελεί επίκτητη συμπεριφορά.

Παράλληλα υποστηρίζει πως όλοι έχουμε κοινές βασικές ανθρώπινες ανάγκες και πως κάθε ενέργεια και πράξη μας είναι μια στρατηγική για να τις καλύψουμε.

Ενώ λοιπόν όλοι θέλουμε να ζούμε ειρηνικά, στην πραγματικότητα ο τρόπος που μάθαμε να επικοινωνούμε παρεμβαίνει στην αρμονική μας συνύπαρξη.

Κατά την άποψη του Αμερικανού ψυχοθεραπευτή χρειάζεται να επαναπροσδιορίσουμε το πώς εκφραζόμαστε, αλλά και το πώς ακούμε τους άλλους.

Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε θα πρέπει να γίνει συνειδητή και να βασίζεται στο τι αντιλαμβανόμαστε, τι αισθανόμαστε και τι έχουμε ανάγκη.

Μιλώντας τη “γλώσσα της καρδιάς”

Αποφασισμένος να διδάξει στον εαυτό του τη γλώσσα της Kαμηλοπάρδαλης, ο Marshall Rosenberg άρχισε να αναρωτιέται τι θα έλεγε π.χ. προκειμένου να επηρεάσει κάποιον ώστε να πάψει να κάνει κάτι ενοχλητικό.

Συνειδητοποίησε ότι οι Καμηλοπαρδάλεις γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να αλλάξουν τους άλλους και ούτε καν ενδιαφέρονται να το κάνουν. Θέλουν μόνο να δώσουν ευκαιρίες σε όσους ήδη επιθυμούν να αλλάξουν από μόνοι τους.

Με αυτό τον σκοπό, διαμόρφωσε ένα μήνυμα του τύπου «Σε παρακαλώ κάνε αυτό, αλλά μόνον αν μπορείς να το κάνεις πρόθυμα – χωρίς φόβο, ενοχές ή ντροπή».

Ως Καμηλοπαρδάλεις:

• Προβάλουμε αιτήματα που αφορούν μόνο το παρόν. Δεν λέμε: «τι καλά που θα ήταν αν είχες ποτίσει τα λουλούδια χθες».
• Εκφράζουμε το τι θέλουμε να κάνουν οι άνθρωποι, όχι αυτό που θέλουμε να αισθάνονται.
• Οι Καμηλοπαρδάλεις ζητούν αυτό που θέλουν, όχι αυτό που δεν θέλουν. Εκφράσεις του τύπου «Μη μου μιλάς έτσι», «Σταμάτα επιτέλους» ή «Φτάνει πια» δεν εμπνέουν αλλαγή συμπεριφοράς. Οι άνθρωποι δεν μπορούν  να εφαρμόσουν ένα «μη».
• Αναλαμβάνουμε την ευθύνη για τα συναισθήματά μας γνωρίζοντας ότι προκαλούνται από τις επιθυμίες μας.

Εάν μία μητέρα είναι αναστατωμένη επειδή το δωμάτιο της κόρης της είναι γεμάτο πεταμένα ρούχα, αρχικά θα προσδιορίσει το συναίσθημά της: θυμός. Στη συνέχεια θα έλθει σε επαφή με την ανάγκη της που υπάρχει πίσω από το συναίσθημα: την επιθυμία της για ένα τακτοποιημένο δωμάτιο. Θα κυριαρχήσει του θυμού της λέγοντας: “νιώθω θυμωμένη επειδή θέλω το δωμάτιό σου να είναι τακτικό και καθαρό και το βλέπω ακατάστατο”. Τέλος θα ζητήσει να αλλάξουν τα πράγματα. “Θα αισθανόμουν πολύ καλύτερα αν τακτοποιούσες τα ρούχα σου”.

Ως Τσακάλι θα έλεγε: “νιώθω θυμωμένη επειδή εσύ… σκορπάς τα ρούχα σου”.

Ως Καμηλοπάρδαλη λέει: “νιώθω θυμωμένη επειδή εγώ… θέλω να βλέπω το δωμάτιο τακτοποιημένο”.

Σαν Καμηλοπαρδάλεις τοποθετούμε την πηγή των συναισθημάτων μας εκεί που πραγματικά βρίσκεται: στις σκέψεις μας, στις ανάγκες και στα θέλω μας.

Σαν Τσακάλια βλέπουμε τους άλλους σαν αιτία αυτών που νιώθουμε. Λέμε τότε πράγματα με σκοπό να βλάψουμε ή να τιμωρήσουμε το πρόσωπο που φανταζόμαστε ότι φταίει για την δική μας κακή διάθεση.

Έχοντας γνώση αυτής της τάσης, η Καμηλοπάρδαλη θα διαπιστώσει ότι «είμαι θυμωμένη επειδή δεν ικανοποιούνται οι προσδοκίες μου». Παίρνει δηλαδή την ευθύνη για τα συναισθήματά της. Σαν Καμηλοπαρδάλεις προσπαθούμε ταυτόχρονα να δώσουμε στους άλλους τη δυνατότητα να συμπεριφερθούν με τρόπο που θα μας βοηθήσει να νιώσουμε καλύτερα.

Για παράδειγμα, ένας έφηβος μπορεί να θέλει περισσότερο σεβασμό από τον πατέρα του. Αφού έλθει σε επαφή με τον θυμό του για τις αποφάσεις που ο πατέρας έλαβε για λογαριασμό του, μπορεί να πει: “Σε παρακαλώ να με ρωτάς αν θέλω κούρεμα πριν να μου κλείσεις ραντεβού με τον κουρέα”.

Όταν λειτουργούμε σαν Καμηλοπαρδάλεις δημιουργούμε αρμονικές σχέσεις που χαρακτηρίζονται από αμοιβαίο σεβασμό, ελευθερία και ισοτιμία. Γι’ αυτό, αξίζει τον κόπο να εξασκηθούμε στο να μιλάμε με την καρδιά.

Λοιπόν, σε ποια κατηγορία ανήκετε; Πόσο πιο αρμονικές θα μπορούσαν να γίνουν οι σχέσεις σας αν αποκτούσατε τη φιλοσοφία της Καμηλοπάρδαλης αντί του Τσακαλιού;

Αν θέλετε να βελτιώσετε τις επικοινωνιακές σας ικανότητες σε όλους τους τομείς της ζωής σας, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου στο evridiki.kovani@gmail.com και να μάθετε τι μπορεί να σας προσφέρει το coaching

Μπορείτε να μοιραστείτε αυτό το άρθρο εφόσον σας αρέσει και πιστεύετε ότι θα βοηθήσει και άλλους.